Tại Hội nghị ngày 10/7 do Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì, việc thực hiện Nghị quyết 18/2022 và Luật Đất đai năm 2024 đã được tổng kết, đánh giá nhằm hướng đến hoàn thiện chính sách đất đai. Một trong những điểm nhấn được đề cập là việc xây dựng cơ chế định giá đất theo nguyên tắc thị trường, nhưng vẫn cần có sự kiểm soát chặt chẽ từ Nhà nước để đảm bảo bình đẳng trong tiếp cận đất đai – đặc biệt trong bối cảnh người xây nhà méo mặt vì chi phí gia tăng.

Chính sách đất đai cần thiết để phát triển bền vững

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đỗ Đức Duy nhấn mạnh, sau 3 năm triển khai Nghị quyết 18 và 1 năm áp dụng Luật Đất đai sửa đổi, cơ chế pháp lý liên quan đến đất đai đã giúp tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước, tạo thuận lợi cho đầu tư – phát triển kinh tế – xã hội, đồng thời củng cố lòng tin của doanh nghiệp và người dân.

Tuy nhiên, ông Duy cũng chỉ ra nhiều bất cập: từ việc thiếu đồng bộ trong quy hoạch sử dụng đất, đến vướng mắc trong đấu giá, giao đất, và đặc biệt là hạn chế trong việc tiếp cận đất đai một cách công bằng giữa các đối tượng.

Trong thực tế, người xây nhà đang phải đối mặt với chi phí sử dụng đất tăng cao, do bảng giá đất mới áp sát giá thị trường. Điều này khiến nhiều hộ gia đình phát sinh nghĩa vụ tài chính vượt khả năng chi trả, gây ra làn sóng “đóng băng” trong việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất tại nhiều địa phương như TP.HCM.

Linh hoạt hơn trong giao đất, cho thuê đất

Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định đất đai là tài nguyên đặc biệt, cần được quản lý hiệu quả và sử dụng minh bạch. Chính phủ sẽ áp dụng đa dạng hình thức giao đất, cho thuê đất, phù hợp với từng loại hình dự án và đặc thù địa phương. Trong đó, người dân và doanh nghiệp có quyền lựa chọn giữa hình thức thuê đất trả tiền một lần hoặc trả hằng năm, nhằm đảm bảo tính linh hoạt tài chính.

Đặc biệt, Thủ tướng nhấn mạnh việc cần phải bảo đảm bình đẳng trong tiếp cận đất đai giữa các khu vực công và tư, tránh tình trạng đất đai tập trung vào một nhóm lợi ích hoặc bị thao túng bởi hoạt động đầu cơ, thổi giá thông qua các phiên đấu giá không minh bạch.

Hoàn thiện bảng giá đất theo nguyên tắc thị trường

Một điểm nhấn quan trọng là yêu cầu xây dựng cơ chế xác định giá đất phù hợp với giá thị trường, được kiểm soát bởi Nhà nước để hạn chế biến tướng. Giá đất tại thị trường sơ cấp sẽ dựa vào bảng giá đất do UBND các tỉnh, thành phố ban hành – nhưng cần linh hoạt, thực tế và tránh tạo gánh nặng tài chính cho người dân.

Thủ tướng cũng yêu cầu làm rõ vai trò quản lý Nhà nước với tư cách là “đại diện sở hữu toàn dân về đất đai”, đặc biệt trong việc thu hồi, bồi thường, tái định cư và xử lý vướng mắc với các dự án đặc thù.

Ngăn chặn đầu cơ đất và bất bình đẳng

Bên cạnh những cải cách tích cực, Thủ tướng cảnh báo hiện tượng lợi dụng đấu giá đất để đầu cơ và thổi giá vẫn còn phổ biến, khiến thị trường bất động sản méo mó và người dân mất cơ hội tiếp cận nhà ở phù hợp.

Thực trạng người xây nhà méo mặt vì chi phí đất đai, vật liệu, thủ tục pháp lý ngày càng phức tạp đang đặt ra yêu cầu cấp thiết về một chính sách đất đai công bằng, hiệu quả, phù hợp với thực tiễn.