Trong bối cảnh giá đất tăng mạnh theo bảng giá mới từ Luật Đất đai 2024, việc chuyển đổi đất vườn sang đất ở đang trở thành áp lực lớn cho nhiều hộ gia đình, đặc biệt là những người có nhu cầu thật sự về nhà ở. Không ít người rơi vào cảnh “méo mặt” vì chi phí chuyển đổi đất cao ngất ngưởng, có khi lên đến hàng tỷ đồng.
Bộ Tài chính đề xuất giảm mạnh tiền sử dụng đất khi chuyển đổi
Nhằm tháo gỡ khó khăn cho người dân, mới đây Bộ Tài chính đã đề xuất sửa đổi Nghị định 103/2024/NĐ-CP, theo hướng giảm tiền sử dụng đất lên tới 70% khi hộ gia đình, cá nhân xin chuyển mục đích sử dụng từ đất nông nghiệp (như đất vườn, đất ao…) sang đất ở.
Theo Bộ Tài chính, nhiều trường hợp tại các địa phương phản ánh rằng, người dân đang phải gánh khoản tiền sử dụng đất quá lớn, do giá đất mới bị đẩy lên quá cao. Một ví dụ điển hình là hộ dân ở TP. Vinh (Nghệ An) bị yêu cầu nộp gần 4,5 tỷ đồng để chuyển đổi 300m² đất vườn liền kề sang đất ở – một con số gây choáng váng với nhiều người.
Hai phương án gỡ khó: Chọn tỷ lệ phần trăm hay giữ nguyên cách tính cũ?
Bộ Tài chính hiện đang trình Chính phủ hai phương án xử lý:
Phương án 1: Tính tiền sử dụng đất theo tỷ lệ phần trăm mức chênh lệch giữa giá đất ở và giá đất nông nghiệp.
30% chênh lệch với diện tích trong hạn mức giao đất ở.
50% chênh lệch với diện tích vượt hạn mức.
Phương án này được cho là giảm rõ rệt gánh nặng chi phí cho người dân, đặc biệt với những mảnh đất vườn ao liền kề nhà ở – vốn phổ biến trong các khu dân cư lâu đời.
Phương án 2: Giữ nguyên quy định hiện hành, tiếp tục tính theo chênh lệch tuyệt đối giá đất theo Nghị định 103/2024.
Ưu điểm: Đảm bảo đúng luật.
Nhược điểm: Không giải quyết được bài toán chi phí tăng đột biến, khiến người dân tiếp tục gặp khó khi thực hiện chuyển đổi.
Nhiều địa phương ủng hộ phương án giảm theo phần trăm
Trong văn bản gửi các tỉnh, Bộ Tài chính đề nghị địa phương báo cáo tình hình thu tiền sử dụng đất với các trường hợp chuyển từ đất vườn sang đất ở. Kết quả tổng hợp sơ bộ cho thấy nhiều tỉnh thành bày tỏ đồng tình với phương án 1, cho rằng đây là cách tính linh hoạt, công bằng và sát thực tế hơn trong bối cảnh giá đất liên tục biến động.
Nếu phương án này được thông qua, hàng ngàn hộ dân có đất vườn, ao liền kề nhà ở trên cả nước sẽ dễ thở hơn khi muốn hợp thức hóa đất, xây dựng nhà ở hợp pháp mà không còn lo gánh những khoản chi khổng lồ.
Tái khẳng định mục tiêu vì người dân có nhu cầu thật
Thực tế cho thấy, chính sách chuyển đổi đất vườn sang đất ở không chỉ liên quan đến tiền bạc, mà còn chạm đến quyền lợi cơ bản của người dân trong việc sở hữu chỗ ở hợp pháp, ổn định cuộc sống. Nếu không có điều chỉnh phù hợp, rất dễ dẫn đến việc người dân “chôn chân” trên chính mảnh đất của mình vì không đủ khả năng đóng tiền sử dụng đất, dù họ không đầu cơ, không kinh doanh.
Việc áp dụng mức thu mềm hơn, đặc biệt cho các trường hợp chuyển đổi mang tính nhu cầu thực, sẽ là hướng đi nhân văn, đồng thời giảm áp lực cho cơ sở quản lý đất đai cấp cơ sở – nơi thường xuyên tiếp nhận đơn kiến nghị của người dân về giá chuyển đổi quá cao.
